Modern Guru problemi

Dünyanın en ünlü yoga ustalarından bazıları, kimine göre sevilen bir öğretmen ve aydınlanma rehberiydi. Diğerlerine göre ise cinsel tacizci ve zorbaydı.

Manouso Manos, San Fransisco’da bir Iyengar yoga öğretmeniydi ve öğrencilere yönelik cinsel saldırı raporları üzerine yapılan soruşturmanın ardından sertifikası iptal edildi. Manos, hizalamaya odaklanan, blok ve destek kullanımını içeren stili geliştiren ve çağdaş bir yoga biçimini popülerleştirmesiyle itibar kazanan, B.K.S olarak bilinen Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar’ın öğrencisiydi. Donna Farhi, Manos davasını yıllardır takip ediyor ve kendisine yönelik şikayetlerin 1980’lere kadar uzandığını söylüyor.

 

Manos’a yönelik şikayetlerin özünde sistematik olarak yozlaşmış bir yoga kültürü vardır.

Farhi, Hindistan’daki Iyengar örgütünün liderlerinin soruşturmaya kesinlikle karşı olduğunu söylüyor. Buna rağmen Batı geri adım atmayı reddetti ve diğer kadınlar da öne çıkmaya başladı. ABD’deki Iyengar örgütü bağımsız bir soruşturma başlatmaya karar verdi.

 

Farhi “Elbette, onlarca yıldır istismara uğrayan kadınların sayısı göz önüne alındığında, bu durumun devam etmesi için, bu hikayelerin örtbas edilmesinde ve görülen şeylere göz yumulmasında suç ortaklığı yapmış olmaları gerekiyordu.” diyor. Manos gibi birine meydan okumanın kariyerinizin sonunun başlangıcı gibi olduğunu söylüyor. Kadınlar öne çıkmaktan kesinlikle korkuyorlar.

 

Yoganın sorunlarından biri doğasındaki hiyerarşi sebebiyle istismarın önünü acabilmesidir. Öğretmen size her yerde ve her şekilde dokunma hakkına sahip olduguna inanıyorsa sınırlar bulanıklaştırmaya başlar.  Ben birçok yoga uygulayıcısının kendi bedenlerinin velayetini geri almaları gerektiğine inanıyorum travma bilgili yoga bunun icin güvenli bir çerçeve oluşturuyor.  Birinin sırf öğretmen olması bana dokunmak veya bana bir şey yapmak için izni olduğu anlamına gelmez. 

 

Yoga kültüründeki tek sorun cinsel istismar değildir; aynı zamanda öğretmenlerin agresif bir şekilde öğrencileri yönlendirmesinden ve bazı durumlarda onlara fiziksel şiddette bulunmalarından da bahsediyoruz… Bu konunun ünlüsü Iyengar.

Farhi, 20’li yaşlarının ortasında ABD’deki bir yoga konferansında B.K.S Iyengar tarafından fiziksel saldırıya uğramış. “Çok derin bir depresyona, klinik depresyona girene kadar bunun istismar olduğunu bile fark etmedim.” diyor ve ekliyor “Bu saldırıyı artık yoga kültüründeki insanlara anlattığımda şaşırmıyorlar.”

B.K.S Iyengar tekme ve tokat atmasıyla tanınıyor. Örnegin ters duruşta (amuda kalkarken) insanların göğsüne tekme atarak onları devirdiğine defalarca tanık olunmuş. İnsanları sürüklemek, iteklemek, devirmek, vurmak ve hakaret etmek öğretmenliğinin bir parçası…

Saldırgan davranışın modellenmesinde sıralamada aşağıya doğru inme eğilimindedir; Manos’un cinsel saldırı davasında Manos da kendini savunurken her tür “öğretmeyi” Iyengar’dan öğrendiğini söyler…

 

Öğretmenin rolü, temelde insanların yoga pratiğinde secimleri daha ustaca yapabilmeleri için kendi algılarını geliştirebilecekleri güvenli bir bağlam yaratmaktır. Ancak güç maalesef  her zaman suistimal edilebilir.

B.K.S’nin ölümünden bu yana torunu hareketin yeni lideri oldu ve yakın zamanda bir ABD kongresinde son derece rahatsız edici bir konuşma yaptı. Arkaik pedagojiyle ilgili bir temel ders verdi. Sonra açıkça bir öğretmenin bir öğrencisine dokunmak için izin istemesinin saçma olduğunu belirtti. Bunu söylerken bir one eğilmede Iyengar’in omurgası uzerine bastığı bir fotoğraf gösterdi. Bu çok bilinen düzeltme sebebiyle diz arkası bağları yaralanan pek çok öğrencinin şikayetleri var.  

Manos Amerika’dan kaçtı. Hala Letonya ve Rusya’da öğretmenlik yapıyor çünkü Iyengar sertifikası elinden alınmış olsa da Iyengar adını bıraktığı sürece öğretmenlik yapabilir.

 

Iyengar yoga ciddi iddialarla karşı karşıya kalan tek yoga topluluğu değil.

• Anusara’nın kurucusu John Friend,
• Bikram Yoga’nın kurucusu Bikram Choudhury,
• Ashtanga yogayı popülerleştiren Krishna Pattabhi Jois,
• Kausthub Desikachar, “modern yoganın babası”nın torunu
• Krishnamacharya,
• Swami Satchidananda, diğer birçok guru cinsel saldırı ve daha karanlık bazı suçlamalar ile  da benzer şekilde suçlandı ancak uygun bir ceza olmadan serbest bırakıldı.

Bitmedi…

• Satya Sai Baba,
• Kripalu Yoga’nın yaratıcısı Amrit Desai,
• Siddha Yoga’nın kurucusu Muktananda,
• Vedik meditasyon gurusu Swami Shyam,
• Himalaya Yoga Bilimi ve Felsefe Enstitüsü’nün kurucusu Swami Rama,
• Swami Akhandananda,
• Swami Satyananda,
• John Battista Agni Yoga,
• Yogi Bhajan Kundalini Yoga,
• Vishnudevananda Saraswati

 

Gördüğünüz gibi yoga camiası yoga gurularının cinsel istismarına ilişkin sağır edici bir sessizliği tercih ediyor. Donna Farhi gibi bazı tanınan yoga öğretmenlerinin bu konuda ses çıkarması umut verici. Matthew Remiski’nin yogada taciz ve tarikat kültürü üzerine yazdığı kitabı kendi eğitimlerimde mutlaka öneriyorum. 

Fakat yoga eğitmenlik eğitimlerinde, özellikle yogaya Batıya tanıtan gurulardan hala “bilge” olarak bahsetmek problemi daha da besliyor. Ya da bu guruların “bilge” sözlerini alıntılamak bana absürd geliyor. 

 

Yoganın Batıda tanınması ya da farklı stillerde uygulanmasına katkıları göz ardı edilemeyeceği gibi taciz, saldırı ve istismar da göz ardı edilemez. 

Yani yoga öğretmenleri olarak öğrencilerinize bu “guru” ları tanıtırken bütün resmi acıkça gösterme yükümlülüğümüz var. 

Bu satyadır. 

Bu ahimsadır. 

Ece Türkmut Dere

*5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserlerini Koruma Kanunu Konusunda Yasal Uyarı: Site içerisinde yer alan orijinal yazılar, derlemeler ve çeviriler Ece Türkmut Dere’ye aittir. İzin almadan ve kaynak göstermeden kopyalanamaz, alıntı yapılamaz.