TRAVMA BELLEĞI NASIL ETKILER?

Travma bozukluğu yaşayanlar genellikle bellek bozukluklarıyla uğraşırlar. Ancak travmanın kişilerin hafızasını etkileme şekli birçok yönde ve farklı şekillerde olabilir. Bessel van der Kolk travmatik anıları “daha sonraki deneyimlerle değiştirilmemiş ve zamansız” olarak açıklar. Bellekteki bu ‘zamansızlık’, ‘sonraki deneyime’ yönelik bir lanet olarak tanımlanır ve bu nedenle onu birbirini dışlayan ikilik olarak anlayabiliriz, yani bellektekiler zamansız ise yeni deneyimlere yer açamaz.

 

Travma deneyimleyen insanlar için, Heraklitos’un ırmağı ve dolayısıyla su molekülleri tamamen ve doğal olmayan bir şekilde durgundur. Irmağa her girdiklerinde aynıdır. Irmak yani travma/travmatik bellek van der Kolk’un sözleriyle ‘zamansız’dır. Bir başka deyişle, travmatize bir kişi için anda olmak her zaman travma içinde ‘durma’ deneyimi haline gelir…

 

Anlamsal (semantic) bellek Nedir?

Genel bilgi ve gerçeklerin hafızası.

 

İlgili beyin bölgesi:

Temporal lob ve alt parietal korteks Anlamsal bellek oluşturmak için farklı beyin bölgelerinden gelen bilgileri derler.

 

Örnek:

Bir bisikletin ne olduğunu hatırlıyorsunuzdur.

 

Travma nasıl etkileyebilir?

Travma, beynin farklı bölümlerinden gelen bilgilerin (kelimeler, görüntüler, sesler vb.) birleşerek anlamsal bellek oluşturmasını engelleyebilir.

 

Episodik Bellek Nedir?

Bir olayın veya deneyimin otobiyografik hafızası > kim? nerede? ne? gibi ayrıntılar dahildir.

 

İlgili beyin bölgesi:

Hipokampus, epizodik belleğin yaratılmasından ve gerektiğinde geri çağrılmasından sorumludur.

 

Örnek:

Kalabalığın içinde bisikletinizden düştüğünüzde etrafta kimlerin olduğunu ve hangi sokakta olduğunuzu hatırlarsınız.

 

Travma nasıl etkileyebilir?

Travma epizodik hafızayı tamamen kapatabilir ve olaylar dizisini farklı sıralamalarla parçalayabilir.

Kurtz, Ogden ve Levine, travmatik belleğin öncelikle duygu olarak kodlandığını ve bu duyguların ifadesine bedenin aracılık ettiğini öne sürer. Bu bağlamda, beden deneyimleri duygusal içerikle olan bağları nedeniyle önemlidir.

 

Duygusal Bellek Nedir?

Deneyim sırasında hissettiğiniz duyguların belleği.

 

İlgili beyin bölgesi:

Amigdala, duygusal olarak yüklü deneyim için belleği desteklemede önemli bir rol oynar.

 

Örnek:

Bu feci düşüşünüzden sonra bisikletinizi tekrar gördüğünüzde bir an utanç veya endişe dalgası hissettiğiniz zamanlar.

 

Travma nasıl etkiler?

Travma sonrası kişi tetiklenebilir ve genellikle bağlam olmaksızın acı verici ya da rahatsız edici duyguları tekrar yaşayabilir.

 

İşlemsel Bellek Nedir?

Aktif olarak düşünmeden yaygın bir görevin nasıl gerçekleştirileceğinin belleği.

 

İlgili beyin bölgesi:

Striatum, islemsel (prosedürel) bellek üretmek ve yeni alışkanlıklar yaratmakla ilişkilidir.

 

Örnek:

Durup nasıl yapıldığını anımsamak zorunda kalmadan otomatik olarak bisiklete binebilirsiniz.

 

Travma nasıl etkileyebilir?

Travma, işlemsel belleğin kalıplarını değiştirebilir.

Örneğin, ağrıya veya uyuşukluğa yol açabilecek şekilde bedenin gerginleşmesi ve bilinçsizce beden duruşunun değişmesi ya da becerinin kaybı gibi….

Beyinde bellek sistemleri bütünleşmiş bir tepki ve anlatı oluşturmak için işbirliği yapar.

Ancak travmadan kaynaklanan aşırı uyarılma bu sistemlerdeki işleyişi ve dengeyi değiştirir, düzenli depolamayı bozar.

Sağlıklı depolama için gelen bilgilerin bütünleşmesini sağlayacak hipokampus ve talamus gibi diğer beyin alanları arasındaki ilişkiyi keser.

Bu yüzden travmatik deneyimin etkileri, beyinde ve bellekte tutarlı mantıklı anlatılar olarak düzenlenemez, parçalı imgeler, sesler, fiziksel duyumlar gibi yapılarla saklanır.

Dr. Bessel van der Kolk’un dediği gibi “Travma yaşayan insanlar hem çok az hem de çok fazla şey hatırlarlar.” .

 

 

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserlerini Koruma Kanunu Konusunda Yasal Uyarı: Site içerisinde yer alan orijinal yazılar, derlemeler ve çeviriler Ece Türkmut Dere’ye aittir. Izin almadan ve kaynak göstermeden kopyalanamaz, alıntı yapılamaz.