TRIAD

3 ilginç bir sayı… Pek çok okumada karşıma çıkmıştır. Ancak en son yoga felsefesi çalışırken 3 sayısıyla sık sık yüz yüze gelince bir derleme yapmak istedim. Yogada;

3 hal vardır; Satvik, Rajasik, Tamasik

3 zihin bileşeni vardır; manas, buddhi, ahamkar

3 tip asana vardır; kültürel, rahatlatıcı, meditatif

3 Nadi vardır; Sushumna Nadi, Pingala Nadi, İda Nadi

3 guna vardır

3 tip karma vardır; Sanchita Karma, Prarabdha Karma, Agami karma

3 beden vardır; Sthula Sharina, Sukshma Sharina, Karana Sharina

3 beden kafesi vardır; Pelvis, Göğüs, Kafatası

Geometrik açıdan bakacak olursak Monad tek, Duad çift ve Triad üç noktadan meydana geldiğine göre, Triad’daki üç noktayı birleştirdimizde bir üçgen ortaya çıkar.

Kadimlere göre üç sayısı ya da üçgen bütün geometrik şekilleri doğurmuştur.

Bütün şeylerin başlangıcı Birliktir. Birden bütün şeyler sayıya göre ortaya çıkar. Birlik bütün çokluğu içerir. Birlik olmadan İkilik olamaz. Oysa İkilik Birlik ve onun aynılığının inkarı ile doğar. Ancak ortaya çıkan gerilim süremez ve üçlük ortaya çıkar. Bu da daireyi tamamlar, zıtlıklar barışır ve birlik veya bütünlük yeniden tesis edilir.  Çünkü üçlükle çizgi üçgene dönüşür, çizgi üzerinde üçüncü nokta tekrar birinci noktaya bir çizgi gererek Bir’e dönüşü sağlar.

Biri pozitif ve diğeri negatif iki zıt güç bir araya geldiğinde, üçüncü, birleşik nötr bir güç oluşur. Bu güç, kadimlere göre dişi ve erkek güçlerin doğurduğu bir çocuktur. İki gücün özelliklerine sahip olduğu için hem dişi, hem de erkek özelliklere sahip bir androjen olarak da simgelenir. Mitolojide, Hermes ve Afrodit’in aşklarından doğan çocuk çift cinsiyetli Hermafrodit idi. Bu da, mecazi olarak bir yasayı betimler. Onu aseksüel, dengeleyici bir unsur olarak değerlendirmek gerekir.

Çağdaş bilim ve felsefede üçlü ilkeyi, tez, antitez ve sentez olarak görürüz. Herhangi bir varsayımı kanıtlamadan önce onun aksini kanıtlayacak verileri de dikkatte almak gerekir, yoksa aldığımız netice tek yanlı olur. Sonuçta meydana gelen sentez her zaman tek yanlı bir tez veya antitezden üstündür.

Phythagoras teoremine göre, bir dik üçgenin dik kenar uzunluklarının kareleri toplandığında, hipotenüsün uzunluğunun karesi ortaya çıkar. (PHYTHAGORAS TEOREMİ : a² + b² = c²)

Sembolik olarak bu teorem iki zıt unsurunun karşılıklı iletişimlerinin oluşturduğu üçüncü unsuru açıklar. Örneğin, kıyas yolu ile a’yı bir ana, ve b’yi bir baba olarak kabul edersek, c onların çocuğudur (harfleri ne kadar da uyuştu). Biyolojik açıdan çocuk hem annenin hem babanın genetik yapılarının bir sentezidir. Manevi açıdan ise, ikisinin etkisi ile şahsiyetini oluşturur.

Hint felsefesinde, Trimurti üç yüzlü Tanrı anlamına gelir. Bunlar yaratıcı Brahma, koruyucu Vişnu ve yok edici Şiva’dır. Hepsi aslında tek bir tanrının, Nirguna Brahma veya Parabrahma’nın tezahüratlarıdır. Brahma olarak evreni ve insanı yaratır, Vişnu olarak hükmeder ve zamanı gelince Şiva olarak evreni yok eder. Hindu’ların “Aum” mantrasında “A” Brahma’yı, “U” Vişnu’yu ve “M” Şiva’yı simgeler. Bu mantranın bütün seslerin anası olduğu, evrenin ondan tecelli ettiği inanılır. Eski Mısırlılar’ın “Amon”, İbraniler’in “Amen”, Müslümanlar’ın “Amin” sözcükleri Aum mantrasının karşılıkları olduğu inanılır.

Geçmiş, gelecek ve şimdideki zaman bir üçlü oluşturur. Bunlar nesnel alemde tamamen ayrıdır, ama birbirine iç içe bağlıdırlar. Şimdiki zaman, geçmişin bir neticesidir, gelecek bu anın fiilleri ile şekillenecektir. Bu üç zaman birimi ancak ilahi bir planda birleşirler. Orada zaman ve mekanın bir olduğu bir sonsuzluk boyutu olduğundan, zaman yoktur da denilebilir.

Nichomachus’a göre Triad Satürn’ün sembolüdür. Çünkü Satürn Grekçe’de “Kronos” dur ve zamanı simgeler yani kronometre’nin köküdür. Zamanın üçlü mahiyetini de yukarda anlatmıştık. Kabalalistik Hayat Ağacının üçüncü Sefira’sının (Binah) gezegeni Şabatay’dır, o da Satürn anlamına gelir. Antik kozmolojinin 9 gezenli göğü yukarıdan aşağı sayıldığında üçüncü gezegen Satürn hükmeder.

Hint felsefesinde ayrıca tabiat güçleri, başka bir deyişle Prakiti’nin unsurları üç tanedir ve bunlar bütün nesnel olaylarda görülmektedir. Triguna olarak adlandırılan bu güçlerin birincisi Tejas Gunadır. Tejas Guna hareketli ve aktiftir, ateş prensibini içerir. Tamas Guna ise statik, hareketsiz ve pasiftir. Üçüncü prensip ise aydınlık ve dengeyi simgeleyen Satva Guna’dır.

Aristoteles’e göre üç ya da Triad bütünü temsil eder, çünkü bir başı ortası ve bir de sonu vardır. Taoizm’in kurucusu Lao-Tzu’ya göre, “Bir ikiyi meydana getirir, iki üçü meydana getirir ve üç bütün şeyleri meydana getirir.” demiştir.

Mistisizmde ilahi üçlü ilahi aşk, ilahi kudret ve ilahi hikmettir. İlahi aşk pasif unsurdur, karşılık beklemeden Tanrı’ya, insana ve doğaya karşı duyulan kayıtsız şartsız sevgidir. İlahi kudret aktif unsurdur ve şuurun değişiklik yaratma gücüne maji dayanır. İlahi Hikmet dengeleyici nötre unsurdur ve gücün sevgiyle kullanılmasına dayanır.  Sevgisiz güç gaddarlığa yol açar. Güçsüz sevgi ise zaafa.

 

Ece Türkmut