Yogada İstismar

Yogada İstismar

“Pattabhi Jois’un suistimalleri kısmen, bir guru olarak ezici otoritesi nedeniyle bu kadar uzun süre gizli kaldı, bu da yoga kültürü içindeki daha büyük bir sorunu yansıtıyor olabilir. Geleneksel yoga pratiğinde guru, bir dizi öğretinin aktarıldığı bir arabulucudur, bir nevi tercümandır.

Guruya bağlılık, insana değil, öğretilere bağlılığı sembolize etmek anlamına gelir. Ancak Batı bağlamında gurular rock yıldızlarına dönüşüyor ve öğrenciler onların gözüne girmek için yarışıyor. Bu, gurulara öğrencileri üzerinde önemli bir etki sağlar ve bu bazen kötüye kullanılır. “

~ Eliza Griswold, New Yorker, 23 Temmuz 2019

 

Genel olarak yoga topluluğu, dönüşüme giden spiritüel  yolda destekleyici, sevgi dolu insanlarla doludur. Yoga öğrencileri ve öğretmenleri arasında pek çok harika dostluk kurulur. Ancak tıpkı diğer topluluklarda olabileceği gibi, şifa ve güvenlik arayan savunmasız öğrencilere zarar veren ve onları istismar eden yoga öğretmenleri de vardır.

Güçlerini istismar eden öğretmenlere ben de şahit oldum. Büyük zarara neden olan yüksek profilli yoga liderlerinin iyi belgelenmiş birçok açıklaması olmuştur. Son yıllarda #metoo hareketi sayesinde mağdurlar tarafından giderek daha fazla bilgi açığa çıkmaktadır. Ne kadar çok bilirsek, kendimizin de kurban olma veya bu tür olayların gerçekleşmesini sağlayan yogadaki toksik kültürünün suç ortağı olma olasılığımız o kadar azalır.

 

İSTİSMAR NEDİR?

İstismar, birisinin başkalarını kontrol etmek, korkutmak, manipüle etmek veya ihlal etmek için güç kullanması durumunda ortaya çıkar. Bir yoga öğretmeni ile bir yoga öğrencisi arasındaki ilişkide güç dengesizliği olduğunda sıklıkla istismar ortaya çıkar. İstismarın birçok biçimi vardır; cinsel, sözlü, fiziksel ve finansal.

 

Tanınmış bir yoga öğretmeninin kalabalık bir atölyede bir öğrenciye omuz duruşunu tam olarak istediği gibi yapmadığı için sözlü hatta fiziksel olarak taciz etmesi gibi oldukça göze çarpan bir durum olabilir. Gücün kötüye kullanılması daha incelikli olabilir; örneğin bir yoga okulunda, eğitim gören öğretmen adaylarının sertifikalarının bir parçası olarak stüdyoda ücretsiz olarak çalışmaları zorunlu kılınabilir.

Cinsel istismar, bir kişiye rızası dışında cinsel temasta bulunulması olarak tanımlanır. Yaş, zihinsel veya fiziksel yetersizlik nedeniyle rıza veremeyecek durumda olan bir kişiyle cinsel ilişkiye girmek, veya öğretmen ile öğrenci arasındaki ilişki gibi cinsel davranışı uygunsuz kılan kişisel güç veya otoritenin bazı yönlerinin mevcut olduğu durumlarda meydana gelebilir. Örnekler arasında bir öğretmenin yoga dersinde yogaya alışma kisvesi altında bir öğrencisine uygunsuz bir şekilde dokunması veya bir öğretmen ile öğrenci arasında (isteyerek veya istemeyerek) cinsel bir yakınlaşma olabilir.

 

Cinsel taciz, hoş karşılanmayan ve uygunsuz cinsel sözler veya fiziksel yaklaşımlarla karakterize edilen davranışlardır. Cinsel imalar, şakalar, cinsel bakışlar veya jestler şeklinde olabilir ancak bunlarla sınırlı değildir. E-postalar, mektuplar veya telefon görüşmeleri yoluyla olabilir. Çoğunlukla yoga dersinde yine istenmeyen dokunuşlarla kendini gösterebilir. 

 

Sözlü taciz, başka bir kişiyi eleştirme, aşağılama veya kınama eylemidir. Başkalarını kontrol etmek, zorbalık yapmak veya manipüle etmek için kullanılan her türlü fiziksel olmayan davranışı içerir. İsim takma, birini utandırmak için kelimeler kullanmak; başkalarının aleyhine şakalar yapmak, sık eleştiri olarak renk verilebilir. Bağırmak, küfretmek veya tehdit etmek daha az görülür ama mevcuttur. Sözlü taciz, tıpkı fiziksel veya cinsel istismar gibi kişinin özgüvenini zedeleyebilir ve travmaya neden olabilir.

Fiziksel istismar, bedensel temas yoluyla başka bir kişinin yaralanmasına, acı vermesine veya sakatlanmasına neden olan herhangi bir eylemdir. Buna öğretmenin öğrenciye tokat atması, tekme atması, iteklemesi veya aşırı güç kullanması da dahildir.

 Mali istismar, mağdurun mali kaynaklarını elde etmek amacıyla birisini kasıtlı olarak manipüle etmeyi, korkutmayı veya tehdit etmeyi içerir. İstismar, mağduru bir ilişkiye tuzağa düşürmeyi veya öğretmene veya stüdyo sahibine fayda sağlamayı amaçlıyor olabilir. Buna, karşılığında öğrencilerin stüdyo için ücretsiz çalışmasının talep edilmesi de dahildir. Pahalı programlar satın almak veya işe yatırım yapmak yönünde bir baskı biçimini alabilir. Başkalarını pahalı eğitim kurslara katılma baskısı veya çok düzeyli pazarlama programlarına dahil olma baskısı olabilir.

 

UYARI İŞARETLERİ

İstismarın tüm biçimleri her yerde olabilir ve ne yazık ki yoga kültürünün de o kadar icinde olabilir ki, fark etmekte zorlanabiliriz.

Bu genellikle “iyi” ve karizmatik bir öğretmenin öğrencileri ekstra dikkatle test etmesiyle minik adımlarla başlar.

Bu öğrencinin gardını düşürür. Bakım verme, istismara karşı dirençlerini azaltmak için mağdurlarla duygusal bir bağ veya güven kurma sürecidir. İstismarcının karizması, mağdurları tımarlamak için kullandıkları bir güçtür. Davranış rızaya dayalı gibi görünse de, öğretmen-öğrenci ilişkisinde olduğu gibi bir güç farklılığı mevcut olduğunda gerçek  bir rıza aslında mümkün değildir. Yoga geleneksel olarak yukarıdan aşağıya bir modele dayalı olarak öğretilir; öğretmen guru, öğrenci ise bir tür mürit olarak görülebilir. Guru-mürit ilişkisi genellikle gelenek, inisiyasyon, bağlılık, hizmet ve teslimiyet gibi unsurları içerir. Birçok çağdaş yoga öğretmeni bu unsurları modern yoga öğretimine taşımıştır.

Daha fazla bilgiye sahip olanlar, daha az bilgiye sahip olanlara göre daha fazla güce sahip olduğundan, belirli bir düzeyde hiyerarşi doğal olabilir. Bu güç farkı kötüye kullanılırsa istismar meydana gelebilir. Manevi bir topluluğun oluşumunda, bir “guru”, başlangıçta yozlaşmış olmasa bile, konumunun gücü ve öğrencilerin koşulsuz bağlılığı nedeniyle yozlaşabilir.

 

Guru terimi kelimenin tam anlamıyla “karanlığı ortadan kaldırmak” anlamına gelir ve öğretmenin bilgiye ışık tuttuğunu öne sürer. Gerçek bir guru alçakgönüllü, açık, şeffaf ve bilgeliği konusunda cömerttir.

 

İSTİSMARIN ÖNLENMESİ: 

Sağlıklı bir Yoga Topluluğunun Belirlenmesi ve Potansiyel Olarak Zararlı Birinden Kaçınılması

Yoga topluluğumuzun istismarı önleyen sağlıklı bir öğrenme ortamı sunup sunmadığını nasıl anlayabiliriz?

Endişe yaratması gereken sorunları nasıl tespit edebiliriz?

Aşağıda, öğrenciyi güçlendirmeyi teşvik eden bir yoga kültürünün özelliklerini tanımlayan ve öğrenciyi potansiyel istismara karşı savunmasız bırakabilecek bir tablo bulunmaktadır.

 

Güçlendirme Kültürünü Teşvik Eder ve daha eşit düzeyde bir öğrenme ortamı sağlar:	Savunmasızlık Kültürünü Teşvik Eder ve öğrenmeye yukarıdan aşağıya bir yaklaşım getirir:
Öğrenci-öğretmen ilişkisi hiyerarşik değildir, karşılıklıdır, etkileşimlidir, destekleyicidir, şefkatlidir.  Karşılıklı saygıya dayalı bir öğrenme ve sorgulama süreci kurar. Öğretmen alçakgönüllüdür ve her zaman öğrenerek öğrenci olmaya devam eder.	Öğretmen “guru”dur ve her şeyi bilen, aydınlanmış, güçlü ve mistik olarak görülür.  Genellikle karizmatik ve idealize edilmiştir. Otorite sorgulanmaz.  Onursal bir unvan verilir ve öğrencileri bu unvanı kullanmaya teşvik edilir. Başarılar abartır. Çevresi müritlerden veya adananlardan oluşan bir toplulukla çevrilidir.
Öğrenciler düzenli olarak olumlu geri bildirimler alırlar. Öğrenciler teşvik edilir.	Öğrenciler düzenli olarak eleştirilir ve düzeltilir. Öğrencilerin kendilerini yetersiz hissetmeleri sağlanır.
Başarı, güvenlik ve refah ön plandadır. Uygunluk ve kurallara önem verilmektedir. Bilgi özgürce ve cömertçe paylaşılır.	Bilgi biriktirilir ve korunur. Öğrenciler bilgi almaya layık olduklarını kanıtlamalıdır.
Bilgi şeffaftır. Pazarlama ve program açıklamaları, hangi maliyetlerin, gereksinimlerin ve zaman taahhütlerinin dahil olduğu konusunda açık ve nettir.	Bilgiyi bulmak zordur.  Program ayrıntıları belirsizdir. Liderler sürekli olarak gereksinimleri arttırır. Öğrencilerden sürekli olarak toplantılara, sosyal gezilere, onarım projelerine, haber bülteni üretimine, atölye çalışmalarına katılmaları ve sürekli olarak yeni görevler kabul etmeleri istenir.
Öğrenci sorgusu ve tartışması memnuniyetle karşılanır. Yöntemlerin nedenleri açıklanır. Kanıtlar öğretimi bilgilendirir ve yöntemler gelişir. Öğrencinin ön bilgilerine değer verilir. Bireysellik memnuniyetle karşılanır. Kişisel secimlere ve rıza politikasına saygı vardır.	Öğretmen gercek bir soru sormadan ders anlatır. Öğrenciler sisteme veya inançlara uymak zorundadır. Yöntemlere açıklama yapılmadan güvenilmelidir. Akıl yürütme ve anlayıştan ziyade gelenek vurgulanır.  Uyum sağlamak için güçlü akran baskısı vardır. Bir kisinin sadece sınıfta olmasıyla rızanın ima edildiği inancı.
Öğretmenin söyleyecekleriyle ilgilenirsiniz. Kavramları özel olarak hatırlayabilir ve öğrendiklerinizi uygulayabilirsiniz.	Öğretmen konuşurken duygusal olarak etkilenirsiniz, ancak duyduğunuzu veya öğrendiklerinizi ifade etmekte veya anlatmakta zorlanırsınız.
Yoga kişiye özeldir. Değişiklik ve yenilik teşvik edilir. Öğrencilerin sağlıklı fiziksel sınırlarını onurlandırmak, “ileri”düzey uygulamalara ulaşmaktan daha değerlidir.	Öğrencilerin belirli bir sistem içerisinde kalmaları gerekmektedir. Sapma tavsiye edilmez. Öğretmenler, öğrencinin ne hissettiğini bildiklerine ve hareket aralığını veya hizalamayı belirleyebileceklerine dair yanlış bir inançla çalışırlar. Yaralanma yoluyla pratik yapmak normaldir ve teşvik edilir.
Kendini keşfetme ve kendini güçlendirme vurgulanır. Öğretme öğrencilerin bağımsızlığını teşvik eder.	Uyum, inanç ve itaat vurgulanır. Öğretme, öğretmene veya sisteme bağımlılık yaratır.
Sözler ve eylemler örtüşür. Lider hataların sorumluluğunu alır ve bunları düzeltmeye çalışır. Yamaları ve Niyamaları örnek alır ve hoşgörülüdür, tepkisel değildir, sabırlı, naziktir.	Sözler ve eylemler uyuşmaz. Bir şey söylüyor, başka bir şey yapıyor. İtibar, hatayı kabul etmekten daha önemlidir. Başarısızlıklar inkar edilir veya başkaları suçlanır.
Diğer sistemlere ve öğretmenlere saygı duyar.	Öğrencilerin başka öğretmenleri varsa öğretmen kendini tehdit altında hisseder. Diğer öğretmenler veya sistemler şeytanlaştırır.
Yoganın gücü konusunda gerçekçidir. Araştırma ve yöntem olarak öğretim ve uygulamada değişime açıktır. Evrim devam etmektedir.	Yoganın gücü hakkında doğrudan deneyim, bilim veya verilerle desteklenmeyen aşırı iddialarda bulunur. Kanıt belirsizdir veya “bu her zaman böyleydi/ böyle yaptık” düşüncesiyle doğrulanır.
Okul, kendi beceri ve özgürlüğünü başarılı biçimde elde eden birçok lider yetiştirir.	Okul, birçok takipçi yetiştirir.  Öğrencilerin yoga için ücretsiz olarak bazı şeyler yapması gerekmektedir.
Kendiniz için kararlar verme yetkisine sahip olduğunuzu hissedersiniz. Yoga deneyiminizi başkalarıyla özgürce ve rahatça paylaşabilirsiniz	Korunduğunuzu hissedersiniz; başkaları sizin adınıza karar verir ve sizi güvende tutar. Olumsuz olarak yargılanacağınızdan korktuğunuz için yoga deneyiminizi başkalarıyla paylaşmaktan çekinirsiniz.
Yoga topluluğu misafirperver ve arkadaş canlısıdır.	Yoga topluluğunda sıkı bir iç çember vardır.
Grubun bir parçası olmak çok kolaydır.	Grubun bir parçası olmak için belirli bir düzeyde bağlılık ve bağlılık gerekir.
Geçmiş öğrencilerin okula geri dönmesi her zaman memnuniyetle karşılanır.	Toplumu terk eden ya da sorgulayan öğrenciler dışlanır.

 

NE YAPABİLİRİZ?

Öğrenci olarak kendimizi korumak için yapabileceğimiz şeyler:

• Öğretmeni kürsüye koymaktan ve yüceltmekten kaçının. Öğretmenler de hepimiz gibi insandır.
• Bilge bir söz şudur: “Yoga öğretmenine değil, yoga öğretilerine saygı gösterin.”
• Sizi güçlendirecek akıl hocaları ve öğretmenler arayın; size meydan okuyan ve ruhunuzu yükseltenlerden öğrenin.
• Kendinize güvenin. Asla bir öğretmenin sizden daha fazlasını bildiğini dahası aydınlandığını varsaymayın.
• Bir faaliyetin veya bağlılığın çizgiyi aştığını düşünüyorsanız, her zaman kendi adınıza konuşmaya ve hayır demeye hazır olun.

Öğretmenler olarak öğrencilerimizi korumak için yapabileceğimiz şeyler:

• Başarı ve kurallara uymak yerine sorgulamayı, merakı ve kendini keşfetmeyi vurgulayın.
• Öğrencilere yoga yapmanın tek bir “doğru” yolu olmadığını hatırlatın ve çeşitli yoga yöntemlerinden teknikler sunmaya açık olun.
• Yoga bir beden şekli değil, bir zihin durumudur.
• Öğrencilerinizin sınırlarını onurlandırmalarını sağlamak ve onlara iç sinyallerini dinlemeyi öğretmek için ellerinizi değil sözleri kullanın.
• Öğrencilerin özerkliğini destekleyin ve sınırlarına saygı duyduklarında bunu onurlandırın.
• Cinsel imalar taşıyan, flört eden veya müstehcen şakalardan kaçının. Öğrenciler arasında cinsel içerikli olabilecek konuşma, tartışmalara veya şakalara izin vermeyin.
• Öğretmen sınıfta kabul edilebilir dilin tonunu belirler.
• Mütevazı olun ve kendi öğrencileriniz de dahil olmak üzere başkalarından öğrenmeye açık olun.
• Öğrendiğiniz yeni şeyleri paylaşın ve bunları kimden öğrendiğinizi belirtin.
• Hatalı olduğunuzda bunu kabul edin ve “Bilmiyorum” demekten korkmayın. Bu, öğrenciye hâlâ öğrenmekte olduğunuz mesajını verir ve sizi bir kaide üzerine koymaktan vazgeçirir.
• Sınıfınızda yarattığınız kültür üzerinde düşünmek için düzenli olarak zaman ayırın.
• Sağlıklı bir sınıf ortamı geliştirmenize yardımcı olmak için önceki tabloda listelenen soldaki listeye bakın.
• Ders verdiğiniz stüdyonun öğretmenlere yönelik davranış kuralları veya cinsel taciz politikası yoksa, talep edin.
• Tanık olduğunuz şüpheli faaliyet veya davranışları göz ardı etmeyin, saklamayın veya örtbas etmeyin.
• Bir öğrenci size bir şey bildirirse bunu ciddiye alın.

İstismara maruz kaldıysanız veya istismara tanık olduysanız ne yapmalısınız?

• Eğer istismara uğradıysanız, istismarı öğretmeninizin amirine ve/veya yoga okulunun sahibine bildirin.
• Eğer okul istismara karışmışsa, tarafsız bir üçüncü tarafın yardımını isteyin.
• İstismarınızı gizli tutmayın. Size yardım etmeye istekli ve nitelikli insanlar var.
• İstismar mağdurlarına hassasiyetle ve zamanında müdahale edin. Mağduru utandırmaktan/suçlamaktan kaçının.
• Mağdurun ne istediğini ve neye ihtiyacı olduğunu sorun.
• Kötüye kullanım faaliyetlerine ilişkin bilgileri ifşa eden ihbarcıları onurlandırın.
• Tanık olduğunuz istismarları bildirin.

 

 

Ece Türkmut Dere tarafından Lori Gaspar’un yazısından Türkçeleştirilmiş ve derlenmiştir.

*5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserlerini Koruma Kanunu Konusunda Yasal Uyarı: Site içerisinde yer alan orijinal yazılar, derlemeler ve çeviriler Ece Türkmut Dere’ye aittir. İzin almadan ve kaynak göstermeden kopyalanamaz, alıntı yapılamaz.